به گزارش خبرنگار مهر، یازدهمین روز از اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور به عنوان روز کارگر نامگذاری شده است. گرامیداشت مردمانی که برای کسب روزی عرق جبین میریزند و در حرفههای مختلف مشغول تلاش و فعالیت هستند.
کار و کارگر در دین مبین اسلام از جایگاه رفیعی برخوردار است و بارها از لسان پیامبر (ع) و ائمه اطهار (ع) نسبت به این مساله روایات و احادیث متعددی بیان شده است. به مناسبت فرارسیدن روز کارگر با حجتالاسلام مهدی مسائلی استاد حوزه علمیه اصفهان در موضوع اهمیت و جایگاه کار و کارگر در اسلام به گفتوگو نشستهایم که در ادامه حاصل آن را میخوانید:
حجتالاسلام مسائلی با بیان اینکه توصیههای فراوانی نسبت به کار کردن و دوری از بطالت و بیکاری در اسلام وجود دارد، اظهار کرد: شاکله و آموزههای دینی بر نمیتابد که فردی از شرایط جسمی سالمی برخوردار باشد اما هیچ تلاشی برای کسب روزی نداشته باشد. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «و أن لیس للإنسان ألا ما سعی» (و اینکه برای انسان جز حاصل تلاش او نیست)، «و أنّ سعیه سوف یری» (و [نتیجه] کوشش او به زودی دیده خواهد شد)، «ثمّ یجزاه الجزاء الأوفی» (سپس هر چه تمامتر وی را پاداش دهند). همین سه آیه حکایت از آن دارد که انسان تا زمانی که آستین همت بالا نزند و برای گرداندن زندگی وارد کسب و کار نشود به نقطه مطلوب زندگی نخواهد رسید.
وی ادامه داد: حتی در ادبیات ما نیز نسبت به اهمیت تلاش و کار کردن توصیه شده است. این ضربالمثل معروفی است که سینه به سینه نقل شده که: «از تو حرکت از خدا برکت». انسان تندرست در فرهنگ اسلامی ایرانی از حرکت باز نمیایستد. در فرهنگ ما در قالبهای گوناگونی نسبت به این مساله توصیه شده است ضمن اینکه به طور ویژه در نگاه اسلام انسان باید برای تأمین خود و خانوادهاش از هیچ تلاشی فروگذار نکرده و در راه کسب روزی حلال نهایت تلاش خود را به کار بندد.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) افزود: آن حضرت روزی در مواجهه با جوانان سالم و نیرومندی که بازوهای ستبر و اندام مناسب داشتند از وضعیت زندگی و شغلشان سوال کرد. وقتی که پاسخ دادند که فردی بیکار است و هیچ شغلی ندارد آن حضرت ناراحت شده و فرمودند: «سَقَطَ مِنْ عَیْنی» (از چشمم افتاد) به این معنا که فرد بیکار در نظر من ارزشی ندارد. اطرافیان میپرسیدند: یا رسول اللّه! چرا این افراد را دوست نمیدارید و حضرت در پاسخ میفرمود: (برای اینکه اگر مؤمن شغلی نداشته باشد که با آن امرار معاش کند، برای امرار معاش، از دین خود خرج خواهد کرد)، شاید مفهوم این سخن حضرت رسول (ص) بیش از هر چیز به عزت آدمی بازگردد که اگر انسان شغلی نداشته باشد و طبیعتاً درآمدی کسب نکند دست جلو دیگران دراز میکند و همین دریافت و درخواست از دیگران موجب سرشکستگی اوست.
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به توجه اسلام به کارها و مشاغل تولیدی گفت: به همان میزان که دین نسبت به تولید و تجارت و بازرگانی تاکید دارد نسبت به دلالی نهی فراوان کرده است. آنچه که توصیه شده تولید و کار بر اساس تلاش خود فرد است تا در سایه این تلاش نه تنها خود فرد متنعم شود که زیردستان و جامعه نیز بتوانند ذیل این فعالیت زندگی خود را گذران کنند. بنابراین کار کردن در اسلام بیشتر روی منفعت رسانی به جامعه تاکید داشته و بر همین اساس معاش را مورد توجه ویژه قرار داده است.
دین به ما توصیه میکند که در هر شرایطی کار کنیم تا از دیگری قرض نگیریم. وقتی به دیگری روی میاندازیم به نوعی عبد او شدهایم و این در حالی است که قدم برداشتن در زندگی بر اساس تلاش و دست رنج عزت را به همراه میآورد
وی با بیان اینکه توصیه اسلام به شغل و حرفه بر مدار مسائل شخصی نیست، تصریح کرد: رساندن سود و رفاه به جامعه ولو جامعه کوچکی که تنها فرد با آن سر و کار دارد مورد تاکید است؛ از سوی دیگر کار کردن و داشتن شغل خود به تنهایی عبادت است. حضرت امیر (ع) میفرماید: وقت هر انسان مؤمن سه قسمت است: ۱. یک وقت و ساعتی که برای مناجات و دعا و عبادت است ۲. یک وقت و ساعتی که برای کسب معاش و در آمد است ۳. یک وقت و ساعتی که برای تفریح و استفاده از لذتهای حلال است و انسان عاقل جز در این سه مورد، وقت نمیگذراند یا کسب معاش یا قدم نهادن برای معاد و آخرت و یا لذت بردن در غیر حرام.
حجت الاسلام مسائلی با بیان اینکه کسب روزی حلال و تلاش برای تأمین معاش اطاعت از دستور خداوند است، افزود: امام صادق (ع) فرمود: «هرکس شب را با خستگی از تلاش در به دست آوردن روزی حلال به سر آورد با آمرزش گناهان خود شب را به پایان رسانده است».
وی در ادامه به اهمیت زندگی با عزت در سایه تلاش و کسب روزی حلال اشاره کرد و گفت: مشاغل مختلفی در جامعه وجود دارد اما از آن میان کارگران جایگاه ویژهای دارند و در اسلام از آنان سخن به میان آمده است. کسانی که به واسطه دست رنج خود زرق و روزی فراهم کرده و چرخه تولید را به حرکت در میآورند. نکته جالب توجه اینکه در دین اسلام نسبت به حمایت از کارگردان و به موقع پرداخت شدن دستمزد آنان تاکید شده است تا جایی که حضرت رسول (ص) فرمود: «مزد کارگر را پیش از آنکه عرقاش خشک شود بدهید». بنابراین باید به آنچه که به کارگر وعده داده میشود عمل شود و او را منتظر دستمزد نگذاریم تا پس از مدتها از تلاش و زحمتی که متحمل شده است، حاصل دست رنج خود را دریافت کند.
استاد حوزه علمیه اصفهان با بیان اینکه در بررسی احادیث و روایاتی که در مورد کار و تلاش وجود دارد، آبروی فرد مورد توجه است، افزود: این بدان معناست که دین به ما توصیه میکند که در هر شرایطی کار کنیم تا از دیگری قرض نگیریم. وقتی به دیگری روی میاندازیم به نوعی عبد او شدهایم و این در حالی است که قدم برداشتن در زندگی بر اساس تلاش و دست رنج عزت را به همراه میآورد و این همان رویکردی است که در زندگی کارگران مشاهده میشود، بنابراین حمایت از کارگر در واقع تأمین عزت اجتماعی است.